در امتحانی تقلب کنید، پوششی مخالف آیین نامه های دانشگاه داشته باشید، در تجمعی شرکت کنید یا با کسی درگیر شوید، مجبورید به کمیته انضباطی بروید و از خودتان دفاع کنید. وکیلی ندارید، خودتان باید از پس کار بربیایید.
شاید یکی از مشکلات دانشجویان در کمیته های انضباطی همین است که بدون اطلاع از آیین نامه ها و قوانین مجبورند از خودشان دفاع کنند و در نتیجه نمی توانند دفاع کاملی داشته باشند. هر چند گفته می شود آیین نامه انضباطی محرمانه نیست و دانشجو می تواند با مراجعه به کتابخانه یا معاونت دانشجویی آن را مطالعه کند اما در بسیاری از موارد یا دانشجویان از این مساله مطلع نیستند یا آیین نامه به آنها ارائه نمی شود یا در صورت ارائه به دلیل حقوقی بودن ادبیات آن توان استفاده از آیین نامه وجود ندارد و از سوی دیگر شیوه نامه هم که موارد جزیی تر در آن وجود دارد در اختیار دانشجویان گذاشته نمی شود.
البته درباره لزوم و نفس وجود کمیته های انضباطی بحث هایی وجود دارد که در اینجا فرصت بررسی آن نیست اما درباره رویه موجود هم مسائلی وجود دارد که برخی به دلیل مشکل آیین نامه یی و برخی هم به دلیل رعایت نکردن حداقل قوانین موجود در آن است.
از یک سو گفته می شود که این کمیته ها صلاحیت بررسی برخی جرائم، از جمله جرائم عمومی را ندارند و از سوی دیگر هرگونه دخالت در کار دادگاه ها را در مسائل درون دانشگاهی نفی می کنند.
? متن آیین نامه انضباطی دانشجویان
شورای عالی انقلاب فرهنگی، پس از بازگشایی دانشگاه ها، با این عنوان که رسیدگی به تخلفات دانشجویی در داخل دانشگاه به نفع کشور و دانشگاهیان است، آیین نامه انضباطی دانشجویان را مصوب کرد. آخرین اصلاحیه آن هم در سال ?? به دانشگاه ها ابلاغ شد.
این آیین نامه در دو قسمت کمیته انضباطی دانشگاه و کمیته انضباطی مرکز که در وزارت علوم است لازم الاجرا است و برای هر کدام از این مراجع اختیارات مشخص اما تفسیرپذیری تعیین کرده است. اختیارات کمیته انضباطی در حیطه رسیدگی به چهار نوع جرم است؛
الف) رسیدگی به جرائم عمومی دانشجویان (از قبیل تهدید، تطمیع، توهین، ضرب و جرح، جعل، سرقت، رشوه، اختلاس و قتل) که این دسته از جرائم از بحث برانگیزترین بخش های کار این کمیته ها است. کارشناسان حقوقی معتقدند که جرائم عمومی همچون جعل و سرقت و... باید در محکمه صالحه یی ثابت و پس از اثبات به آنها استناد شود که در کمیته همزمان اثبات و به آن استناد می شود.
ب) رسیدگی به تخلفات آموزشی و اداری (مانند تقلب در امتحان، فرستادن شخص دیگری به جای خود در امتحان یا شرکت به جای دیگری در امتحان). هر عملی از سوی اشخاص حقیقی یا حقوقی که موجب اخلال یا وقفه یا مزاحمت در اجرای برنامه های دانشگاه یا خوابگاه شود، در نهایت ایراد خسارت به اموال دانشگاه یا بیت المال.
ج) تخلفات سیاسی مانند دادن اطلاعات خلاف یا کتمان واقعیات عمده نسبت به خود یا گروهک های محارب یا مفسد یا افراد وابسته به آنها، عضویت در گروهک های محارب یا مفسد یا ملحد یا هواداری و انجام دادن هر عملی به نفع آنها، فعالیت و تبلیغ به نفع گروهک ها و مکاتب الحادی، توهین به شعائر اسلامی یا ملی و ارتکاب اعمالی ضد نظام جمهوری اسلامی (مانند شعارنویسی، پخش اعلامیه و...) ایجاد بلوا و آشوب در محیط دانشگاه.
د) تخلفات اخلاقی، استعمال مواد مخدر یا مداخله در خرید و فروش و توزیع اینگونه مواد، استفاده از نوارهای ویدئویی یا صوتی یا لوح های رایانه یی مستهجن یا مداخله در خرید و فروش، تکثیر و توزیع اینگونه وسایل، عدم رعایت پوشش اسلامی یا استفاده از پوشش یا آرایش مبتذل، استفاده یا توزیع یا تکثیر کتب، مجلات، عکس های مستهجن یا آلات لهو و لعب، عدم رعایت شئون دانشجویی، داشتن رابطه نامشروع، تشکیل یا شرکت در جلسات نامشروع و انجام عمل منافی عفت.
همان طور که دیده می شود جرائم ذکر شده در آیین نامه بسیار کلی و تفسیرپذیر است. مخصوصاً در قسمت جرائم سیاسی و اخلاقی با توجه به حساسیت مساله، کارشناسان معتقدند که حتماً باید مصادیق جرم به صورت جزیی مشخص شود تا اعمال سلیقه در آن ممکن نباشد.
به طور مثال چه کسی مصداق گروه الحادی را مشخص می کند یا دقیقاً چه جلساتی نامشروع تلقی می شوند. همین مسائل باعث می شود که برخی مدیران با تفسیر به رای این آیین نامه ها، اعمال سلیقه کنند.
یا در سایت یکی از واحدهای دانشگاه پیام نور، در ذیل بخش کمیته انضباطی آمده؛ «به منظور حفظ و صیانت از مقدسات اسلام، کلیه دانشجویان و پرسنل دانشگاه ملزم به رعایت هر یک از موارد زیر در محیط دانشگاه هستند.
- پوشش کامل مو با مقنعه ساده و بلند و عدم استفاده از زیورآلات و مواد آرایشی (برای خواهران)
- عدم استفاده از پیراهن آستین کوتاه و زننده و استفاده از شلوار ساده و کاملاً مناسب (برای برادران)
- عدم استفاده از پوشش های رنگی زننده
- استفاده از کفش ساده و...
جدای از اینکه تک تک این بندها تفسیرپذیر هستند (لباس کاملاً مناسب، رنگ زننده یا کفش ساده، مصادیق شان اصلاً مشخص نیست) مشخصاً جزء آیین نامه نیستند و امکان دارد در دانشگاه دیگری اصلاً اعمال نشود. تنبیهات قابل اعمال در کمیته انضباطی هم به دو دسته تقسیم می شود، دسته اول از احضار و اخطار شفاهی شروع شده در ?? بند تا منع موقت از تحصیل تا مدت دو نیم سال تحصیلی با احتساب در سنوات گسترده می شود، می تواند توسط کمیته انضباطی دانشگاه اعمال شود.
دسته دوم تنبیهاتی است که تنها می تواند توسط کمیته مرکزی انضباطی اعمال شود. این تنبیهات شامل منع موقت از تحصیل تا چهار نیم سال تحصیلی ، تغییر محل تحصیل دانشجو، تبدیل دور تحصیلی دانشجو از روزانه به شبانه، اخراج دانشجو از دانشگاه با حفظ حق شرکت مجدد در آزمون ورودی، محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه ها تا پنج سال است. مساله یی که درباره تنبیهات وجود دارد اول اینکه با توجه به اینکه در آیین نامه کمیته تصریح شده که هدف کمیته اصلاح و کاربرد شیوه های تربیتی است برخی فعالان دانشجویی معتقدند محکومیتی چون دو یا سه ترم یا تبعید دانشجو نمی تواند کارکرد تربیتی و اصلاحی داشته باشد. از طرف دیگر هم دست اعضای شورای انضباطی در اعمال تنبیهات بسیار باز است. به طور مثال برای یکی از بندهای اتهامی، شورا می تواند از بند یک تا ?? را اعمال کند که می تواند برخوردها را بیش از حد سلیقه یی کند.
? آیین نامه از کاغذ تا واقعیت
مانطور که در ابتدا هم گفته شد جدای از مباحثی که درباره فلسفه وجودی کمیته انضباطی وجود دارد، برخی فعالان دانشجویی معتقدند آیین نامه موجود هم به طور کامل اجرا و رعایت نمی شود.
این موارد مربوط به نحوه احضار، برخی جرم های سیاسی، برخوردهای غیرمسوولانه و گزارش های واصله است.
در مقدمه آیین نامه انضباطی ذکر شده که اکیداً نباید از کمیته انضباطی برای برخورد با اعتراضات دانشجویی استفاده کرد و برخوردها را باید به حداقل رساند. این در حالی است که اخیراً صدور احکام در این زمینه رواج پیدا کرده است. مساله دیگر صدور احکام به صورت غیابی برای دانشجویان است که دانشجو به رغم تصریح آیین نامه، احضار نشده و نمی تواند از خود دفاع کند و مستقیماً حکم را دریافت می کند. (ایسنا)
مساله دیگر به گزارش های واصله برمی گردد. طبق نص صریح آیین نامه رسیدگی به تخلفات سیاسی منوط به گزارش و تایید کتبی یکی از اشخاص حقوقی عضو در شورای انضباطی و در حضور هیات منصفه یی مرکب از یک عضو هیات علمی، یک دانشجو و یک کارمند به انتخاب شورای دانشگاه است، به عبارت دیگر غیر از اعضای شورای انضباطی، رسیدگی به اتهامات سیاسی دانشجویان با حضور هیات منصفه انجام می شود.
این در حالی است که برخی دانشجویان تعلیقی می گویند در دانشگاه آنان نه تنها هیات منصفه یی حضور نداشته، بلکه اعضای ثابت هم به طور کامل حضور نداشته و نماینده دانشجویان هم در کمیته از کارمندان دانشگاه بوده که در مقطع دکترا تحصیل می کند.
مساله بعدی تاکید آیین نامه بر پرهیز اعضای کمیته از تفتیش و تجسس در زندگی شخصی دانشجویان است. اما در برخی دانشگاه ها، دانشجویان به صورت تلفنی احضار شده یا احکام شان تلفنی به خانواده ها اعلام می شود در حالی که طبق روند قانونی در صورت لزوم باید احکام به صورت مکتوب به خانواده ها اعلام شود.
? کمیته انضباطی؛ دیروز، امروز
همانطور که گفته شد، تفسیرپذیری آیین نامه ها باعث می شود به راحتی قوانین را تفسیر به رای و اعمال سلیقه کرد. همین مساله باعث می شود که با استفاده از یک آیین نامه خاص، برخوردهای بسیار متفاوتی صورت گیرد.کمی به گذشته برمی گردیم. سال ?? مسوولان وزارت علوم اعلام کردند که سال ?? از میان ??? نفر مورد متخلف که به کمیته انضباطی احضار شدند، برای ?? نفر حکم صادر شده و از این میان ?? درصد جرائم آموزشی، ?? تا ?? درصد اخلاقی و ?? تا ?? درصد جرائم عمومی بوده اند. در ادامه همین گزارش آمده است که در جریانات مردادماه ?? ، ??? حکم بدوی داده شده که پس از وصول اعتراض به ?? مورد تقلیل یافته و سنگین ترین حکم هم دو ترم تعلیق بوده که بعدها به حالت تعلیق درآمده. (ایسنا ?/??)
در همان دوره نمایندگان مجلس به خاطر این نوع برخورد با دانشجویان، با امضای اعضای هیات رئیسه مجلس و بیش از ??? نفر از نمایندگان به دولت تذکری رسمی دادند.
در روزهای پایانی سال ??، معاون دانشجویی وزارت علوم اعلام کرد احکام کمیته های انضباطی ?? درصد کاهش یافته است. تقریباً چهارماه بعد از این تاریخ اعلام شدکه احکام انضباطی نسبت به دو سال گذشته ?? درصد کاهش داشته است. به راحتی از این اختلاف می شود فهمید که این تفاوت ?? درصدی کاهش صدور احکام مربوط به ? ماه است. یعنی از اوایل خرداد که اعتراضات دانشجویی شروع می شود تا پایان تابستان که احکام انضباطی عموماً در این فصل صادر می شود. اما افزایش تعداد احکام نسبت به گذشته نیز، تفاوت معناداری دارد. تعداد احکام صادره برای این دو سال ????مورد اعلام شد، که ?? درصد آن احکام منع موقت از تحصیل بوده است، یعنی تقریباً ??? دانشجو در این مدت از تحصیل محروم شده اند.
اما مشکل اساسی که دانشجویان با آن دست و پنجه نرم می کنند، نبود مرجع رسیدگی کننده به شکایات است. از یک سو بیشتر اعتراضات در کمیته تجدیدنظر نتیجه یی نداده و برخی هم که به دیوان عدالت شکایت می کنند، به رغم صدور رای مثبت دیوان، دانشگاه از تمکین به آن خودداری می کند.
? کمیته انضباطی از پایین
شاید برخوردهای نسبتاً تند کمیته انضباطی و عدم توجه به پیشنهاد اصلاح آیین نامه کمیته است که دانشجویان را به فکر تاسیس کمیته انضباطی از پایین انداخته است. این طرح با عنوان تاسیس کمیته دانشجویی نظارت بر مدیریت دانشگاه نام گذاری و به صورت اینترنتی پیشنهاد و پیگیری می شود.
دانشجویان هدف از تشکیل این کمیته را نظارت حقوقی بر فعالیت ها، تصمیم گیری ها، برنامه ریزی ها و اجراییاتی می دانند که در چارچوب مدیریت دانشگاه انجام می شود. به عبارت دیگر کمیته با محور قرار دادن «حقوق صنفی دانشجویی» به پیگیری، بررسی و حقیقت یابی در مورد مسائل می پردازد. در متن این طرح آمده است؛ «از آنجایی که نظام مدیریتی در دانشگاه ها، تقریباً کاملاً «از بالا» و به صورت انتصابی است و در فرآیند تصمیم گیری و اجرای برنامه ها در دانشگاه، دانشجویان نقش «رسمی» ندارند، لذا کمیته در نظر دارد با تدوین چارچوبی حقوقی، دموکراتیک و غیررسمی، بستری را فراهم آورد که بتوان از جایگاه دانشجو به مسائل نگریسته، اظهارنظر کرده و در راستای حقوق دانشجو دست به اقدام زند.»
همچنین با ذکر اشکالی از کار در مورد تدوین آیین نامه این کمیته گفته شده؛ «برای تدوین این حقوق و امکان ایجاد تعامل میان صاحبان (حقوق و دیگران) لازم است آیین نامه یی حقوقی و مقدماتی برای آغاز کار تنظیم شود.
کمیته وظیفه تدوین این آیین نامه را برعهده بخش «حقوقی- قضایی» خود می داند. در این آیین نامه باید به تمام مسائل دانشجویی که در دانشگاه مصداق پیدا می کند پرداخته شود.» بررسی سایر مسائل حقوقی با توجه به میثاق های معتبر جهانی میسر است. آیین نامه حقوقی کمیته قابل تغییر بوده و چگونگی این تغییر در بخش ساختار مدیریتی کمیته ذکر می شود. در ادامه به صورت مختصر درباره شیوه اجرای احکام و ترویج رسانه یی صحبت شده است.اکنون برخی فعالان دانشجویی امیدوارند با تشکیل و فعالیت این کمیته، مسوولان وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی به الزامی درباره تغییر یا اصلاح آیین نامه انضباطی دانشجویان برسند.
شهرنگار: کدخدا(شنبه 86/8/26 :: ساعت 12:51 صبح)
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
